Το ποιός είμαι φαίνεται να έχει να κάνει με αυτό που θα μπορούσε κανείς να αποκαλέσει «περιβάλλον»: το φαγητό που τρώω, τις χημικές ουσίες στις οποίες έχω διαχρονικά εκτεθεί, τα επίπεδα θορύβου που έχω βιώσει, το πόσο ασφαλές ή επικίνδυνο ήταν το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσα και αυτό στο οποίο σήμερα ζω, το αν και πόσα αδέρφια είχα, οι δάσκαλοι και οι συμμαθητές που μου έτυχαν, η ευρύτερη κοινωνία στην οποία μεγάλωσα (τα είδη και η μορφή των αντικειμένων γύρω μου, οι θρησκευτικές αντιλήψεις, η τεχνολογία, οι ταινίες, οι διαφημίσεις και τα βιβλία που συνάντησα, οι νόμοι, το σχολικό πρόγραμμα, η συμπεριφορά των γύρω μου που έχουν και αυτοί απορροφήσει τις περιρρέουσες κοινωνικές αξίες, οι καθιερωμένες αντιλήψεις και συνήθειες…), οι προσωπικότητες και οι προηγούμενες εμπειρίες των γονιών μου (και, κατ’ επέκτασιν, αυτές των μακρινότερων προγόνων μου), ασθένειες που πέρασα, ατυχήματα που μου συνέβησαν, το γενετικό υλικό που μου έλαχε (με όλα τα ένστικτα και τις προδιαθέσεις που αυτό μου κληροδότησε)…
Στη συνέχεια, φαίνεται ότι το μυαλό (οι αισθήσεις, οι αναμνήσεις, οι πεποιθήσεις, οι σκέψεις, τα συναισθήματα…) συνδέεται με το περιβάλλον: ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, η χρήση μιας ψυχοτρόπας ουσίας, κλπ, έχουν στενή συσχέτιση με αλλαγές στις αισθήσεις, τη σκέψη και τα συναισθήματα.
Κατ’ επέκταση, φαίνεται πως και το «εγώ» (με όλες του τις προκαταλήψεις, τους φόβους, τις ελπίδες και τις επιθυμίες του, τα τρίγκερ του, την αυτοεικόνα του…) είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με—και διαμορφώνεται από—αυτό το περιβάλλον: ένας σοβαρός τραυματισμός, ή ένα ψυχικό τραύμα, ή μια καινούργια γνωριμία, ή ένα ενδιαφέρον βιβλίο, όπως και χίλια δυο άλλα πράγματα, μπορεί να αλλάξουν την δομή—την ταυτότητα—αυτού του «εγώ».
Ωστόσο, αν αφαιρέσω μια-μια τις επιρροές του περιβάλλοντος και τα ψυχικά του αποτυπώματα (τις πεποιθήσεις, τις προτιμήσεις, τις αναμνήσεις, την εθνικότητα, το αν είμαι άνδρας ή γυναίκα, κοντός ή ψηλός, γέρος ή νέος) όπως αφαιρώ μια-μια τις στρώσεις ενός κρεμμυδιού, κάτι παραμένει… Κάτι που υπήρχε και όταν ήμουν είκοσι, και όταν ήμουν δέκα, και πέντε, και τριών χρονών… Κάτι που δεν έχει διαμορφωθεί, και δεν επηρεάζεται, από το περιβάλλον: μια θεμελιώδης επίγνωση, ή μια καθαρή συνείδηση, το αρχικό αίσθημα του υπάρχειν, ο «παρατηρητής», αυτό που αντιλαμβάνεται, αυτό πάνω στο οποίο εμφανίζονται όλα τα συνειδησιακά μου φαινόμενα (όλες οι αισθήσεις, οι σκέψεις, τα συναισθήματα…), το «είναι».
Το περιβάλλον αυτού του «είναι» δεν είναι μόνο το εξωτερικό υλικό περιβάλλον (το κλίμα, το υψόμετρο, η καθαρότητα του αέρα, τα κτήρια, ο θόρυβος, και όλα τα υπόλοιπα προαναφερθέντα)… το ίδιο μου το σώμα αποτελεί επίσης περιβάλλον αυτού του «είναι», αυτού που κατοικεί στα θεμέλια—στον πυρήνα—της ύπαρξης… αυτού που, στα πρώτα χρόνια της ζωής μου, αντίκρυζε έναν ανεξάντλητα θαυμαστό—ολωσδιόλου μαγικό—κόσμο μέσα από τα φαινόμενα που παρουσιάζονταν μπροστά του: τα χρώματα, τους ήχους, τις λέξεις, τις αισθήσεις του ίδιου του του σώματος (και της ικανότητάς του να το κινήσει και να αλληλεπιδράσει μαζί του), ακόμα και τον εσωτερικό του μονόλογο (που ήταν ακόμα κάτι τόσο καινούργιο, ξεχωριστό και αξιοπερίεργο)…
Η αναγνώριση αυτής της διαφοράς μεταξύ του «είναι» και των επιπροσθέσεών του, δημιουργεί την δυνατότητα να αποταυτιστείς σταδιακά από αυτές. Σου επιτρέπει να αποκτήσεις σταδιακά την δυνατότητα να παρατηρείς τις σκέψεις, και τις κρίσεις, και τα συναισθήματα που εμφανίζονται στον συνειδησιακό σου χώρο χωρίς να τα καταπιέζεις ή να τα απωθείς… αλλά και χωρίς να γίνεσαι ένα μαζί τους. Αν δεν ταυτίζεσαι με την σκέψη σου (αν εσύ και οι σκέψεις σου δεν είσαστε ένα και το αυτό), αυτή η αποταύτιση δημιουργεί τον χώρο στον οποίο μπορείς να σταθείς και να πεις «αυτή τη στιγμή το μυαλό μου παράγει και μου προσφέρει αυτή την κρίση, αλλά αναγνωρίζω ότι μπορεί και να κάνει λάθος, και έτσι—προς το παρόν τουλάχιστον—επιλέγω να μην την εκλάβω ως απόλυτη αλήθεια αλλά να παραμείνω αναποφάσιστος». Το ίδιο με τα συναισθήματα: «αυτή τη στιγμή νιώθω οργή με την συμπεριφορά του άλλου, αλλά αυτή η οργή θα μπορούσε να οφείλεται και σε κάποιο δικό μου τρίγκερ και να με κάνει να παρερμηνεύω την πρόθεσή του».
Αντιθέτως, όσο παραμένεις ταυτισμένος με τα περιεχόμενα του μυαλού, με αυτή τη σκέψη και αυτό το συναίσθημα (όταν αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει τίποτε άλλο—καμιά άλλη εναλλακτική—εκτός από αυτή τη σκέψη και αυτό το συναίσθημα)… τότε είναι το μυαλό σου που σε χρησιμοποιεί και όχι εσύ αυτό.
Και, αφού το μυαλό συνδέεται με—προέρχεται και διαμορφώνεται από—το περιβάλλον… όσο παραμένεις ταυτισμένος με το μυαλό, σε εξουσιάζει το περιβάλλον. Ίσως… όσο δεν βρίσκεις τον υπερβατικό χώρο—αυτό το κάτι παραπέρα από τα φαινόμενα—να σταθείς για να αποταυτιστείς από αυτό… να μην μπορείς να έχεις ουσιαστική ελευθερία.
